Dla pacjentów z IBS i SIBO Xifaxan to bardzo dobrze znany preparat. Ale czy ma jeszcze jakieś inne zastosowania? Jak właściwie działa Xifaxan? I czy bezpieczne jest częste stosowanie rifaksyminy?
Xifaxan to jeden z najczęściej zapisywanych antybiotyków w SIBO. Kuracja trwa 10-14 dni i nierzadko jest powtarzana. Czasem budzi to wątpliwości pacjentów. Zobaczmy zatem, jak działa Xifaxan!
Co to jest rifaksymina?
Rifaksymina to antybiotyk należący do grupy ryfamycyn, a dokładniej jest strukturalnym analogiem półsyntetycznej rifampicyny – do cząsteczki rifampicyny został dodany pierścień pirydoimidazolowy, przez co rifaksymina wchłania się z przewodu pokarmowego w mniej niż 1%. Jest otrzymywana w rekacji rifamycyny O i 2-amino-4-metylopirydyny [1].
Historia rifaksyminy rozpoczyna się w 1980r., gdy firma Alfa Wassermann odkryła i opatentowała tą cząsteczkę (odkrycia dokonali Egidio Marchi i Lauretta Montecchi). 4 lata później wprowadzono metodę pozwalająca na przemysłową produkcję substancji [2]. W 1987 roku rifaksyminę zatwierdzono we Włoszech, a w 2004 w USA [3].
Nazwy handlowe rifaksyminy to: Xifaxan (między innymi w Polsce), Spiraxin, Zaxine, Redactiv, Rifacol, Normix.
Jak działa Xifaxan?
Rifaksymina to antybiotyk o szerokim spektrum działania. Działa na bakterie gram-ujemne, gram-dodatnie, aerobowe i anaerobowe. Docelowym miejscem działania jest przewód pokarmowy, i tak jak wspomniałam wcześniej, prawie się z niego nie wchłania. Zarówno u osób zdrowych, jak i u pacjentów z infekcją, poziom rifaksyminy w osoczu i moczu po podaniu doustnym jest nieznaczny [4,5].
Mechanizm działa polega na wiązaniu się leku z jednostką beta polimerazy RNA zależnej od DNA w komórce bakteryjnej, co prowadzi do zablokowania syntezy białek [6].
Coraz więcej dowodów w literaturze naukowej wskazuje na szersze działanie rifaksyminy niż tylko bakteriobójcze. Obejmują one bezpośredni wpływ na patogeny, taki jak zmniejszenie ekspresji bakteryjnych czynników wirulencji oraz pośredni wpływa na gospodarza – uodparnianie komórek jelitowych na kolonizację i internalizację bakterii, a także działanie przeciwzapalne [7].
Badania wpływu rifaksyminy na komórki ssaków wykazały stabilizację błony śluzowej przewodu pokarmowego i zahamowanie przyczepiania się bakterii, a także zmniejszenie się stanu zapalnego błony śluzowej [8,9].
Eksperymenty badające wpływ rifaksyminy na fizjologię komórek nabłonkowych wykazały, że wstępne leczenie rifaksyminą skutkowania zmniejszenim przylegania Escherisha Coli do różnych linii komórkowych (mp. krtani, płuc). Z drugiej strony, nie miało wpływu na przyleganie Shigella sonnei (inny patogen związany z biegunką podróżnych). Wyniki sugerują, że działanie rifkasyminy było specyficzne dla komórek gospodarza i typów patogenów [10].
Wykazano także, że rifaksymina zmienia ekspresję cytokin w niektórych liniach komórkowych. W badaniu na modelu zwierzęcym zauważono, że rifaksymina zapobiega zapaleniu błony śluzowej i zachowuje funkcję bariery jelitowej [8]. Po podaniu rifkasyminy całkowita liczba bakterii w jelicie krętym u badanych szczurów zmniejszyła się o 84%, jednak względna liczebność Lactobacillus znaczenie wzrosła – z 25 do 87%. Dodatkowo rifaksymina zapobiegała podwyższeniu poziomu IL-17, IL-6 i TNF-alfa.
Wskazania do stosowania rifaksyminy
W Polsce Xifaxan najczęściej kojarzony jest z SIBO (przerost bakteryjny jelita cienkiego) oraz IBS (zespół jelita drażliwego). Mniej znanym wskazaniem do zastosowania jest encefalopatia wątrobowa czy biegunka podróżnych.
Co ciekawe, rejestracja leku i oficjalne wskazania różnią się między państwami. U naszych wschodnich sąsiadów (Ukraina) Xifaxan jest zarejestrowany także jako preparat na chorobę uchyłkową, nieswoiste choroby zapalne jelit i profilaktycznie w przypadku operacji jelita grubego.
Antybiotykooporność a rifaksymina
Atybiotykooporność to cecha niektórych szczepów bakteryjnych umożliwiająca im przeciwstawienie się wpływowi na dany antybiotyk. Czyli najprościej rzecz ujmując – konkretny antybiotyk przestaje działać na wybrane bakterie, a co za tym idzie leczenie infekcji staje się bardzo trudne.
Jest to realny problem w medycynie. Już sam Fleming – twórca pierwszego antybiotyku, penicyliny – przewidział, że bakterie potrafią uodparniać się i powstają tzw. 'superbakterie’. Dlatego tak wiele mówi się w dzisiejszych czasach o prawidłowym stosowaniu przepisanych antybiotyków, kończeniu kuracji do końca i pilnowania odpowiedniego odstępu czasowego między dawkami leku.
18 listopada obchodzimy Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach. Ale dzisiaj przecież nie o tym!
Czy może wystąpić oporność bakterii na rifaksyminę?
Od czasów wprowadzenia rifaksyminy na rynek nie zgłoszono przypadków oporności na ten lek [11]. Jednak badania naukowe mają mieszane wyniki.
Pierwsze eksperymenty, przeprowadzone zarówno in vitro, jak i in vivo, nie wykazały, że rifaksymina prowadzi do oporności bakterii [12, 13].
I odwrotnie, inne badania dostarczają dowodów, iż leczenie ryfiksyminą wiąże się z występowanie antybiotykooporności. U pacjentów, którzy otrzymywali Xifaxan przez 10 dni w dawce 1800 mg/dzień (3 cykle leczenia) stwierdzone oporne na rifaksyminę Bifidobakterie [14]. Wyniki budzą zainteresowanie, dlatego że Bifidobakterie należą do głównych szczepów budujących mikrobiom jelitowe (tzw. 'dobre bakterie’). I ich oporność niesie potencjalne korzyści podczas leczenia Xifaxanem – pozytywne zmiany w mikrobiomie. Stąd rifaksymina często nazywana jest eubiotykiem.
O bezpieczeństwie wielokrotnego stosowania rifkasyminy może świadczyć badanie TARGET 3. W eksperymencie wzięły udział osoby z IBS postać biegunkowa. Poddani byli 3 kuracjom rifaksyminą, następnie pobrano od nich próbki kału. Wykazano, że krótkotrwałe powtarzane leczenie Xifaxanem nie ma widocznego długoterminowego wpływu na rozwinięcie się antybiotykooporności na rifaksyminę, rymfampicynę i inne antybiotyki z grupy ryfamycyn [15].
Dodatkowe informacje
Rifaksyminę można spożywać razem z jedzeniem lub bez (nie wykazano interakcji między lekiem a żywnością). Natomiast może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami (np. warfaryną) – dlatego przed rozpoczęciem kuracji upewnij się, jak brać pozostałe leki.
Pamiętajcie, że mimo wszystko, Xifaxan to nie magiczne cukierki. Należy je brać tylko z wyraźnego polecenia lekarza specjalisty, w odpowiednich dawkach i przez określony czas.
Jestem absolwentką Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku ‚Dietetyka’. Należę do Polskiego Stowarzyszenia Dietetyków. Moim celem jest zmodyfikowanie Twoich nawyków i optymalizacja żywienia, aby przywrócić zdrowie jelit.
Witam,
Pani Kasiu,Na samym początku podziękuje za bardzo czytelny i zrozumiały artykuł nawet dla osoby , która z medycyna ma mało wspólnego Jeśli mogę to chciałabym zapytać o jedna kwestie . Lekarz POZ przepisał mi antybiotyk z artykułu jednak bez żadnej szerszej diagnozy /badań. Zmagam się z zaparciami . 3 miesiące temu wróciłam z Turcji gdzie załapałam biegunkę podróżnych , zmagałam się z ni dosyć długo , w końcu minęła rownież bóle ustały aczkolwiek walczę z zaparciami i od czasu do czasu bólami jamy brzusznej . czy XIFAXAN się tutaj sprawdzi? Dodam ze żadnych badań nie wykonywałam i lekarz postawił diagnozę na podstawie wywiadu . Dziękuje z odpowiedz i pozdawiam 🙂
Ja zaczynam 3 kurację xifaxanem!W dwóch pierwszych kuracjach dolegliwości nie ustąpiły ani w trakcie leczenia ,ani po!Dodam jeszcze ,że stosuje się do diety fodmap i po zakonczeniu brania xifaxanu przyjmuje suplementy przepisane przez dietetyka!